بوتاکس یک نوروتوکسین است، سمی که بروی سیستم عصبی تأثیر میگذارد و سیگنالهای عصبیای که باعث تحریک انقباض عضلات میشوند را مختل میکند. به این دلیل میتواند بهطور موقت سبب فلج شدن عضلات شود.
چینوچروک بهطورمعمول بر عضله منقبض زیر پوست عمودند، بهعنوانمثال عضله پیشانی یک عضله عمودی است اما خطوطی که درنتیجه انقباض ایجاد میشوند(مانند زمانی که ابروهای خود را بالا میبرید)، افقی هستند. به همین ترتیب دو عضلهای که مسئول خطوط اخم هستند نیز بهصورت افقی بین ابروها قرار میگیرند اما هنگام انقباض، عمودی به نظر میرسند.
بوتاکس دقیقاً در نقطه تحریک تکانههای عصبی بافت، تزریق میشود. در این صورت فعالیت عضلاتی که باعث ایجاد خطوط اخم میشود کاهش یافته و ظاهر صافتری به خود میگیرد؛ بدون انقباض عضله، پوست بهسختی چروک میشود. بوتاکس اغلب برای کاهش خطوط پیشانی، خطوط پنجه کلاغی اطراف چشم و خطوط اخم استفاده میشود اما نمیتواند در کاهش چینوچروکهای ناشی از آسیب خورشید یا گرانش مؤثر باشد.
بوتاکس سیستمهای عصبی عضلات را مسدود میکند در نتیجه عضله تزریقشده نمیتواند منقبض شود و پوست بهسختی چروک میشود.
بوتولونیوم نوع A چیست ؟
بوتولونیوم (Botulinum) نوع A که تقریباً تمامی داروهای تزریقی بوتاکس از آن ساخته شدهاند، نوعی مادهیِ سمی برای اعصاب یا نوروتوکسین است که میتواند عملکرد اعصاب را به طور موقت از کار بیندازد. عضلات ارادی بدن (مثل آنهایی که در صورت قرار دارند) در صورتی منقبض میشوند که پیام انقباض از طرف مغز و از طریق اعصاب حرکتی به آنها برسد. در صورتی که در محل عضله، سم بوتولونیوم وجود داشته باشد، عملکرد عصب حرکتی مختل شده و عضله فلج میشود.
بوتولونیوم به صورت طبیعی توسط باکتری کلستردیوم بوتولونیوم تولید میشود. در حالتی که بوتولونیوم توسط باکتری تولید شود، یکی از کشندهترین سمهای تولید شده در طبیعت به شمار میرود. برای یک انسان 70 کیلوگرمی، تنها 70 میلیگرم از این سم میتواند کشنده باشد. بوتولونیوم همان سمی است که در صورت نجوشاندن غذاهای کنسروی، باعث بوتولیسم میشود که بیماری کشندهای است.
کاربردهای بوتاکس را به دودسته می توان تقسیم کرد:
کاربردهای درمانی
- درمان سردرد های مانند میگرن
- درمان تعریق زیاد ( زیر بغل، کف دست ، کف پا )
- درمان غیر قرینگی صورت
- درمان اسکارهای دردناک
کاربردهای زیبایی
- رفع چین و چروکهای حرکتی و متوقف کردن پیشرفت چروکهای ثابت مثلا در پیشانی،دور چشم،خط اخم
- بالا بردن نوک بینی
- بالا بردن ابروها
- بهبود افتادگی قسمت تحتانی صورت در کنار تزریق فیلرها و چربی کاهش نمایش لثه هنگام خندیدن
- بهبود چین های چانه
- کاهش خطوط عرض گردن
- کاهش چینهای عمودی گردن
مزایای تزریق بوتاکس
با بررسی تاریخچه استفاده از بوتاکس متوجه میشوید این ماده بیش از آنکه در صنعت زیبایی کاربرد داشته باشد، مصرف درمانی دارد. مزیت اصلی بوتاکس این است که میتوان از آن برای درمان دردهای وابسته به عضلات غیرارادی بدن کمک گرفت. برای مثال، بررسیها تأثیر مثبت استفاده از این سم برای درمان حرکات غیرارادی ماهیچهها در بیماری پارکینسون را ثابت کرده است.
استفاده از بوتاکس برای انسداد اعصاب حسی مانع از ارسال پیام درد به مغز میشود و در درمان دردهای تنشی مؤثر خواهد بود. همچنین تزریق بوتاکس راهی مناسب برای درمان دردهای میگرنی است.
با آغاز فصل تابستان شدت تعرق افزایش پیدا میکند. با این حال، برخی افراد به عارضه تعریق بیشازحد مبتلا هستند. شدت تعرق آنها بهاندازهای بالا است که میتواند فعالیتهای روزانه آنها را مختل کند. تزریق بوتاکس یکی از راهکارهایی است که میتوان برای کاهش میزان تعرق از آن استفاده کرد.
دیستونی یکی دیگر از بیماریهایی است که میتوان برای درمان آن از بوتاکس استفادهکرد. دیستونی در حالت شدید انجام تمام فعالیتها را مختل کند. سم بوتاکس از طریق فلج کردن عضلات و ماهیچههای منقبض به درمان این مشکل کمک میکند.
سایر مزایای سم بوتولینوم عبارتند از:
- لیفت چشم و لیفت ابرو
- رفع تیرگی و کبودی اطراف چشم
- رفع خطوط لبخند و اخم
- رفع چروکهای پیشانی و اطراف چشم
نکات مهم قبل از تزریق بوتاکس
قبل از انجام بوتاکس باید یک سری مراقبتها برای تأثیر بهتر و عدم ایجاد عوارض صورت گیرد. برخی از این مراقبتها مربوط به مصرف داروهایی است که ممکن است بر روی مادهی بوتولینوم تأثیر منفی داشته باشند یا تداخل دارویی ایجاد کنند. برای رعایت تمامی مراقبتهای قبل از عمل به نکات زیر توجه کنید:
توصیه میشود مصرف داروهایی نظیر آسپرین، ویتامین ای، امگا 3 و سایر داروهای ضد التهابی از 2 هفته قبل از تزریق به منظور کاهش کبودی قطع شود. بهتر است حداقل به مدت یک هفته قبل از تزریق از مصرف الکل خودداری شود. اگر از ویتامینها و داروهای گیاهی استفاده میکنید، به پزشک اطلاع دهید.
اگر به بیماریهایی شایع مانند آنفولانزا و سرماخوردگی مبتلا هستید باید قبل از انجام تزریق، درمانهای ضد ویروسی اجرا شود.
اگر به دارو یا مادهی خاصی حساسیت دارید حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک پیش از انجام تزریق، باید سوابق دارویی و درمانی شما را به طور کامل بداند تا در جریان تزریق، همه چیز را تحت کنترل داشته باشد.
یک سری مراقبتها نیز مربوط به روز تزریق است. قبل از تزریق بوتاکس آرایش نکنید. این روش درمانی توسط پزشک انجام میشود و شما میتوانید به منزل برگردید. در روز تزریق بوتاکس همچنین باید پوست خود را تمیز نگه دارید، یک لباس راحت بپوشید، کاملا آرامش داشته باشید و اصلا نگران نتایج نهایی کار نباشید و با انتظاری معقولانه و منطقی، به سراغ انجام تزریق بروید.
نقاط تزریق بوتاکس صورت
بوتاکس سیگنال عصب به عضلات مورد نظر را مسدود می کند. عضله تزریق شده دیگر نمی تواند از طریق پالس ایجاد شده از عصب به عضله منقبض شود و این باعث می شود چین و چروک ها ریلکس شده و منقبض نشوند و جوانسازی صورت انجام شود. سم بوتولینوم با فلج عضلات زیر پوستی برای صاف کردن چین و چروک های صورت و ایجاد ظاهری جوان تر در افراد به کار می رود؛
مانند چین و چروک های ناشی از اخم کردن که در بین ابروها یا روی پیشانی ایجاد می شوند و چروک های اطراف چشم و دهان که در موقع خندیدن ظاهر می شوند. تزریق بوتاکس در برخی موارد برای کاهش میزان تعریق در کف دست ها یا زیر بغل نیز استفاده می شود. بوتاکس در درمان برخی از بیماری ها مانند لوچی، بلفارواسپاسم میگرن مزمن نیز کاربرد دارد. نواحی تزریق بوتاکس شامل موارد زیر است:
- خطوط پیشانی
- خط اخم بین دو ابرو
- خطوط ایجاد شده روی گردن
- خطوط ریز در اطراف بینی – چانه
- چروک های پنجه کلاغی اطراف چشم
- خطوطی که در اثر کشیدن سیگار در اطراف لب ها ایجاد می شوند
- در بعضی مواقع برای افرادی که در هنگام خندیدن، لثه بیش از حد مشخص می شود، تزریق بوتاکس برای ریلکس کردن و پوشش دهی لب ها بر روی لثه استفاده می شود.
ماندگاری بوتاکس
اثرات بوتاکس سه تا شش ماه به طول می انجامد که این مدت اثر گذاری از فرد به فرد می تواند متفاوت باشد (دوام نتیجه تزریق بوتاکس بستگی به عمق و میزان چروک ها، ناحیه ی تزریق و همچنین سن افراد دارد). با بازگشت تدریجی فعالیت عضلات، خطوط چین و چروک ها دوباره ظاهر می شوند و ممکن است نیاز به تزریق مجدد باشد؛ البته بهتر است از پزشک متخصص پوست خود بخواهید که در این امر (فواصل تزریق) شما را راهنمایی کند. همچنین اگر شما به یک کلینیک خوب و تخصصی برای تزریق بوتاکس مراجعه کنید، تضمین ماندگاری اثر بیش تر این اقدام زیبایی وجود خواهد داشت.
مراقبت های بعد از تزریق بوتاکس
بهتر است بلافاصله بعد از تزریق از آیس پک که در پوششی از گاز استریل قرار گرفته استفاده گردد تا ریسک ایجاد کبودی در برخی نواحی تزریق شده کاهش یابد.
اگر تزریق بوتاکس در نواحی صورت بوده، بهتر است به مدت 5 تا 8 ساعت از خوابیدن اجتناب شود.
بلافاصله پس از تزریق از کرم ها یا مواد آرایشی استفاده نکنید، زیرا به دلیل افزایش ریسک عفونت ممکن است از نواحی تزریق آلودگی به پوست انتقال یابد (استفاده از مواد آرایشی و کرم ها در فردای روز تزریق بلامانع می باشد)
بهتر است از دوش گرفتن بلافاصله پس از تزریق در همان روز اجتناب شود (توصیه می شود که قبل از تزریق دوش گرفته شود تا نیازی به دوش گرفتن به مدت 1 روز نداشته باشید)
از فشار آوردن بر روی نقاط تزریق پرهیز شود. به هیچ وجه این نواحی را ماساژ ندهید.
انجام ورزش های سبک (مانند پیاده روی ملایم) و یا نرمش بدون جامپینگ دو تا سه روز پس از تزریق بلامانع می باشد.
بهتر است از مصرف الکل، سیگار و قلیان به مدت چند روز (با توجه به توصیه پزشک متخصص) پرهیز کرد.
بهتر است به مدت 7 تا 10 روز از انجام ورزش های سنگین که ممکن است به عضلات صورت فشار خاصی تحمیل کند مانند شیرجه زدن و یا وزنه برداری خودداری کرد. همچنین بهتر است به مدت یک هفته از شنا کردن – سونای خشک و بخار نیز پرهیز کرد.
اگر می خواهید ترزیق دیگری در ناحیه ای که قبلا بوتاکس کرده اید و مدت زمان کمی از تزریق بوتاکس در آن نواحی گذشته است، انجام دهید شامل تزریق فیلر، تزریق پی آر پی (PRP) و … بهتر است به پزشک متخصص خود اعلام نمایید.
عوارض تزریق بوتاکس
عوارض بوتاکس به طور معمول، جز ضعف عضلات ناحیه اطراف محل تزریق، جدی نمی باشد. البته در صورتی که تزریق توسط پزشک با تجربه انجام شود، هیچ گونه عارضه ای نخواهد داشت، ولی بیمارانی که بیماری های عصبی و عضلانی دارند و در فاز حاد هستند و يا زنان باردار و شيرده نبایستی از آمپول بوتاکس استفاده کنند، مضاف بر اين كه دیده شده تزریق بوتاکس باعث فروکش کردن سردردهای میگرنی در بسیاری از افراد می شود، اما گاهی ممکن است سردرد به صورت موقت برای مدت چند روز اتفاق افتد و یا علایمی دال بر حساسيت ایجاد شود که آن هم موقتی و گذراست.
چه کسانی نباید تزریق بوتاکس داشته باشند؟
- افراد زیر 18 سال
- بیمارانی که حامله هستند.
- خانم هایی که در دوران شیردهی هستند.
- افرادی که اختلالات کلیوی دارند یا بیماری عصبی دارند نباید از بوتاکس استفاده کنند.
- از آنجایی که تزریق بوتاکس برای همه چین و چروک و خطوط ایجاد شده بر روی پوست موثر نمیباشد، ابتدا باید با پزشک متخصص خود مشورت کنید شاید درمان دیگری مناسب شرایط پوست شما باشد.
